ปลิโพธปญฺหาพฺยากรณกถาวณฺณนา

[415-6] สนฺนิฏฺฐานนฺติโก กถํ พหิสีมาย อุทฺธรียติ? ภิกฺขุ อกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ ‘‘น ปจฺเจสฺส’’นฺติ, ตสฺส พหิสีมาคตสฺส เอวํ โหติ ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส’’นฺติ, เอวเมตสฺส พหิสีมาคตสฺส อุทฺธรียติฯ กถํ อนฺโตสีมาย? อกตจีวรํ สมาทาย ปกฺกมติ ‘‘น ปจฺเจสฺส’’นฺติ, ตโต ตตฺถ ผาสุวิหารํ อลภนฺโต ตเมว วิหารํ อาคจฺฉติ, ตสฺส จีวรปลิโพโธเยว ฐิโต, โส จ ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส’’นฺติ จิตฺเต อุปฺปนฺเน ฉิชฺชติ, ตสฺมา ‘‘อนฺโตสีมาย อุทฺธรียตี’’ติ วุตฺตํฯ สนฺนิฏฺฐานนฺติกํ ทุวิธํ ‘‘น ปจฺเจสฺส’’นฺติ อาวาสปลิโพธํ ฉินฺทิตฺวา ตโต ปุนปิ ตเมว วิหารํ อาคนฺตฺวา ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺส’’นฺติ สนฺนิฏฺฐานํ กโรติ, พหิสีมาย ฐตฺวา ‘‘เนวิมํ จีวรํ กาเรสฺสํ น ปจฺเจสฺส’’นฺติ จิตฺตุปฺปาเทน สนฺนิฏฺฐานนฺติกํ โหติฯ คาถายมฺปิ ‘‘ทฺเว ปลิโพธา อปุพฺพํ อจริม’’นฺติ อิทํ อิมเมว สนฺธายฯ ‘‘อาสาวจฺเฉทิโก กถํ อนฺโตสีมาย ? อาสีสิเตน ‘ตุมฺเห วิหารเมว ปตฺเถถ, อหํ ปหิณิสฺสามี’ติ วุตฺโต ปุพฺเพ ‘น ปจฺเจสฺส’นฺติ อาวาสปลิโพธํ ฉินฺทิตฺวา คโต ปุน ตํ วิหารํ คนฺตฺวา เตน ‘นาหํ สกฺโกมิ ทาตุ’นฺติ ปหิโต โหตี’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘อตฺถาเร หิ สติ อุทฺธาโร นามา’’ติ อตฺถารํ วินา อุทฺธารํ น ลภนฺติ, ตสฺมา วุตฺตํฯ ปุริมา ทฺเวติ ‘‘ทฺเว กถินุทฺธารา เอกุปฺปาทา เอกนิโรธา’’ติ วุตฺตาธิกาเร ปฐมํ วุตฺตา อนฺตรพฺภารสหุพฺภาราฯ น ปกฺกมนนฺติกาทโย ทฺเวฯ เอกโต นิรุชฺฌนฺตีติ อุทฺธารภาวํ ปาปุณนฺตีติ อตฺโถฯ

กถินเภทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺญตฺติวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปาลิปญฺจกวณฺณนา